Ziya Gökalp Müzesi Diyarbakır

Sosyolog, yazar Ziya Gökalp’in doğduğu ev günümüzde Ziya Gökalp Müzesi olarak ziyaretçilerini ağırlamaktadır. Diyarbakır Sur’da gezilecek yerlerden biri olan Ziya Gökalp Müzesi, yazarın 1876 yılında doğduğu yerdir. İki katlı olarak bazalt taştan inşa edilen yapı, 1806 yılında yapılmıştır. Gökalp ailesi, 1824 yılında bu eve taşınmıştır. Ziya Gökalp’a ait eşyaların ve belgelerin sergilendiği müze, 1956 yılında açılmıştır.

Ziya Gökalp Kimdir?

Mehmet Ziya Gökalp, 23 Mart 1876 yılında Diyarbakır’da dünyaya gelmiştir. Meclis-i Mebusan’da ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde milletvekilliği yapan Ziya Gökalp, ”Türk milliyetçiliğinin babası” olarak anılmaktadır.

Ziya Gökalp’in babası Mehmet Tevfik Efendi, Vilayet Evrak Memuru olarak görev yapmıştır. Dayısı, dönemin Diyarbakır Belediye Reisi olan Piriçcizade Arif Efendi’dir. Ziya Gökalp’in Kürt veya Zaza kökenliği olduğu iddia edilmektedir. Gökalp, bu iddialar karşısında Türk ırkından olduğunu fakat bunun önemsiz olduğunu belirterek ”Sosyolojik çalışmalarından öğrendim ki milliyet, eğitime dayalıdır” demiştir. Ziya Gökalp’in düşüncesinin temelinde Türk toplumunun kendine özgü ahlaki ve kültürel değerleriyle, Batı’dan aldığı bazı değerlerin kaynaştırarak bir senteze ulaşma çabası yatmaktadır. ”Türkçülük” düşüncesini sistemleştiren Gökalp, milli edebiyatın kurulması ve geliştirilmesinde önemli rol oynamıştır.

Ziya Gökalp’in eserleri şunlardır:

• Limni ve Malta Mektupları
• Kızıl Elma (1914)
• Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muasırlaşmak (1918)
• Yeni Hayat (1930)
• Altın Işık (1927)
• Türk Töresi (1923)
• Doğru Yol (1923)
• Türkçülüğün Esasları (1923): Eserin ilk baskısı Osmanlı alfabesiyle yayınlanmıştır.
• Türk Medeniyet Tarihi (1926, ölümünden sonra)
• Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler (ölümünden sonra)
• Altın Destan
• Üç Cereyan
• Hars ve Medeniyet
• Kuğular
• Felsefe Dersleri

Ziya Gökalp Müzesi

Ziya Gökalp’in doğduğu ev olması bakımından da tarihi öneme sahip olan Ziya Gökalp Müzesi, bölgede çok rastlanan içe dönük bir mimari plana sahiptir. Ortadaki iç avlunun etrafında evin bölümleri bulunmaktadır. Bu bölümler haremlik ve selamlık yapılardan oluşmaktadır. Diyarbakır evleri mimarisinde örneklerine rastlanan havuzlu eyvanın bir benzeri burada da görmek mümkündür.

Müze içerisinde Ziya Gökalp’in eşyaları, eserleri ve bazı belgeler sergilenmektedir. Oldukça güzel bir şekilde restore edilen müze, teknolojik sunum aletleriyle birlikte ziyaretçilerini en iyi şekilde ağırlamaktadır. Çok büyük bir müze olmamakla birlikte ortalama 1 saat içerisinde detaylı bir şekilde müze gezisini tamamlamak mümkündür.

Müzedeki bir alan, Gökalp ailesinin sergilerinden farklıdır. Diyarbakır Geleneksel El Sanatları olarak adlandırılan bodrum bir odada yöreye ait el sanatları hakkında bilgiler verilmektedir.

Ziya Gökalp Müzesi Ziyaret Saatleri ve Giriş Ücreti

Diyarbakır Ziya Gökalp Müzesi, hafta sonları kapalı durumdadır. Müzeyi hafta içi 09:00-17:00 saatleri arasında ziyaret edebilirsiniz. Müzenin giriş ücreti, 10 TL’dir.

Müzenin Yakılması

Müze, 2014 yılında yaşanan ve Kobani Olayları olarak adlandırılan gösteriler sırasında hedeflerden biri olmuştur. Göstericilerin çıkardığı yangın, müzenin büyük bir kısmının yanmasına neden olmuştur. Bu olaylar sırasında yaklaşık 20 eser çalınırken çok sayıda da kitap yanmıştır. Arşiv ve kütüphane bölümü kullanılamaz hale gelen müze binası, TÜRSAB (Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği) tarafından restore edilerek tekrar turizme kazandırılmıştır.

Ziya Gökalp Müzesi Nerede?

Ziya Gökalp Müzesi, Diyarbakır’ın merkezi Sur ilçesindedir. Müzenin tam konumu; Ziya Gökalp Mahallesi, Melik Ahmet Caddesi’nden girilen Gökalp Sokak’tır.